Sportpark Schildman kiest voor duurzaam afvalbeheer

De sportverenigingen op Sportpark Schildman waren al een tijdje met elkaar in gesprek om een aantal duurzaamheidsvraagstukken gezamenlijk op te pakken. Met name de afvalverwerking stond daarbij hoog op hun agenda. Gerrit Scheurwater en Floor van de Velde van de voetbalclubs ASWH en IFC waren de ‘kartrekkers’ namens het Sportpark. Ze zochten contact met hun afvalbeheerders, maar dat leverde in eerste instantie niet het gewenste resultaat op. 

Wat is VANG Buitenshuis? 

De plannen om de afvalverwerking op het sportpark te verduurzamen leken daarmee te verzanden. Dat veranderde toen VANG Buitenshuis in beeld kwam. VANG staat voor ‘Van Afval Naar Grondstof’. Het is een programma van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat dat zich richt op het terugbrengen en beter scheiden van afval bij bedrijven en instellingen. Ook sportaccommodaties vallen daaronder. Het programma wordt uitgevoerd door Rijkswaterstaat.

Pilot met duurzaamheidsadviseur

VANG Buitenshuis vond de gezamenlijke ambities van Sportpark Schildman zo interessant, dat ze besloten ze te ondersteunen. In samenwerking met Kenniscentrum Sport & Bewegen werd in de tweede helft van 2024 een pilotproject duurzaam afvalbeheer opgezet. Rijkswaterstaat nam daarvoor onafhankelijk duurzaamheidsadviseur Leonie Boon in de hand. Haar opdracht was om bij de verenigingen de bestaande afvalstromen te inventariseren. Ook had ze als doel om met adviezen te komen hoe afvalvermindering en betere afvalscheiding op het Sportpark Schildman zo effectief mogelijk op gang kon worden gebracht.

Inventarisatie afvalstromen

“Voor een sportvereniging is afval – net als voor iedereen – een kostenpost”, stelt Leonie Boon vast. “Je wilt er op een zo goedkoop mogelijke manier van af, en als het even kan op een zo duurzaam mogelijke manier.” Ze maakte een ‘reis’ door de afvalstromen van de vijf sportverenigingen op Sportpark Schildman en bekeek daarbij alle stappen van het afvaltraject: van inkoop tot afvoer.

Afvaleilanden en containers

Het afval moet op alle plekken gescheiden kunnen worden: in de kantine, in de kleedkamers, op het terras en rond de velden. Daar zijn passende afvalbakken en containers voor nodig die voor de gebruiker ook duidelijk herkenbaar moeten zijn. Boon: “Ik zag op mijn ‘reis’ vooral heel veel verschillende afvalbakken en containers bij de verenigingen. Vaak ook al heel oud en aan vernieuwing toe. En regelmatig zonder duidelijke aanduiding, waardoor de gebruiker niet weet waar welk afval ingegooid moet worden.” 

Eén van haar adviezen is dus om nieuwe containers en afvaleilanden te kopen. Maar dat kan best prijzig zijn. Sportpark Schildman wil die kosten drukken door voor iets minder luxe te kiezen. Scheurwater: “Eenvoudig en functioneel, daar gaat het om. Het hoeven geen bling bling-bakken te zijn.”

Europese SUP-richtlijn 

“Afval scheiden is natuurlijk prima, maar verduurzamen begint al bij de inkoop”, vervolgt Boon haar verhaal. “Zorg voor producten die minder afval opleveren, die beter gescheiden en gerecycled kunnen worden.”  Leidend daarin is de Europese SUP-richtlijn die als doel heeft om wegwerpplastics te verminderen. Hergebruik van materialen is daarbij de norm. 

Uit de pilot is gebleken dat de verenigingen nog onvoldoende op de hoogte zijn van deze huidige wet- en regelgeving. Floor van de Velde van IFC: “Hoewel bepaalde koffiebekertjes niet meer gebruikt mochten worden, werden toch de bestaande voorraden eerst opgemaakt. We zijn ons wel bewust van die wet- en regelgeving, maar de stap om er echt naar te gaan handelen, die moet nog wel gemaakt worden.”

Contracten afvalinzameling

Met hulp van Boon hebben de verenigingen ook de lopende contracten met de inzamelbedrijven onder de loep genomen. De verenigingen hadden tot nu toe allemaal een contract op afroep wat betekent dat er meerdere keren per week een afvalophaler langskomt. 

Sportpark Schildman wil gezamenlijke afspraken maken waardoor er in de nieuwe situatie minder afvaltransporten op het park zijn. “Tegelijkertijd moet er ruimte blijven voor de individuele wensen van de verenigingen”, benadrukt Scheurwater. “De een produceert veel meer afval dan de ander, dus je kan niet alles over een kam scheren.” 

De gesprekken met de verschillende afvalverwerkers worden op dit moment nog gevoerd. Deze afstemming is niet alleen goed voor de clubkas, maar door afgestemde inzameling zijn er minder vervoersbewegingen (van afvaltrucks). Dat scheelt qua drukte maar ook in CO2-uitstoot. 

Rol gemeente Hendrik-Ido-Ambacht

Sportpark Schildman heeft de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht al in een vroeg stadium betrokken bij de plannen, met name met het oog op de financiering van de noodzakelijke, incidentele investeringen. 

Bij wethouder Ralph Lafleur (duurzaamheid) vond het sportpark een luisterend oor. De ambities van het sportpark sluiten namelijk aan bij de duurzaamheidsdoelstellingen uit het Programma Duurzaamheid 2024-2030 van de gemeente. Ook leren kinderen op school al om hun afval te scheiden en is het dan ook logisch dat om dit door te trekken bij de sportverenigingen. 

Floor van der Velde: “De wethouder is erg enthousiast en ook bereid om ons financieel te ondersteunen mocht dat nodig zijn. Dat is heel belangrijk om onze plannen te kunnen realiseren.”

Gefaseerde realisatie

Eind 2024 presenteerde duurzaamheidscoach Boon haar adviezen in een plan van aanpak. Op dit moment vindt besluitvorming plaats door de gezamenlijke verenigingen op het sportpark. Floor van de Velde: “Allereerst moeten we besluiten met welk afvalverwerkingsbedrijf we in zee gaan. Vervolgens moeten er gezamenlijke besluiten worden genomen over de aanschaf van de afvaleilanden.” Gerrit Scheurwater vult aan: “We denken aan een gefaseerde realisatie waarbij we kijken hoe het in de praktijk werkt en of mensen zich eraan houden. We beginnen in de kantine en aangrenzende ruimten, vervolgens in de tweede fase volgen de kleedkamers en de vergaderruimte en tot slot de buitenruimte, rond het veld.”

Communicatieplan

Uiteindelijk moet er ook een goed communicatieplan komen, want alleen het neerzetten van nieuwe afvalbakken is niet genoeg. “Het gaat erom dat mensen weten wat ze ermee moeten doen zodat ze hun gedrag gaan aanpassen”, benadrukt Boon. “Je moet de leden van de clubs en de bezoekers van het sportpark echt meenemen in dat hele proces.”

Tips voor andere sportparken

Scheurwater en Van der Velde benadrukken de belangrijke rol die het programma VANG Buitenshuis en duurzaamheidsadviseur Leonie Boon hebben gespeeld. Scheurwater: “We deden als verenigingen allemaal op onze eigen manier wel aan afvalscheiding, maar er zat geen eenduidige structuur in. Leonie heeft ons goed inzicht gegeven in wat daar allemaal in te verbeteren valt.” 

Floor van de Velde vult hem aan: “De professionaliteit van iemand die de wereld van de afvalverwerking goed kent, is daarbij onmisbaar. Het kunnen begrijpen van offertes is één, maar de mores kennen van die wereld is misschien nog wel belangrijker.”Ze adviseren andere sportparken en sportverenigingen dan ook om altijd deskundige hulp in de arm te nemen. 

Boon: “Het is cruciaal dat er intrinsieke motivatie is bij een vereniging om te verduurzamen. Een kartrekker, iemand die zich echt verantwoordelijk voelt binnen de vereniging. Sportpark Schildman heeft het geluk dat ze er daar twee van hebben.”