Sportsector en gemeenten staan voor grote uitdagingen bij transitie naar circulariteit

Om uitputting van grondstoffen tegen te gaan en de klimaatverandering te beperken, zullen onder meer bij de bouw van sportaccommodaties en de verwerking van afval verschillende circulariteitsprincipes moeten worden toegepast. 

Hoe ver wil je gaan?

Voor opdrachtgevers van de bouw of renovatie van een accommodatie is het allereerst belangrijk de circulaire ambities uit te spreken: hoe ver wil je gaan. Op deze manier kan er geen discussie met marktpartijen ontstaan over wat onder ‘circulair’ wordt verstaan. Zo heeft bij nieuwbouw ‘circulair’ een andere betekenis dan bij renovatie of transformatie. Bij renovatie of transformatie ligt de nadruk vaak op het waardebehoud van materialen en elementen die al aanwezig zijn. Bij nieuwbouw kun je denken aan bijvoorbeeld ‘een gebouw waarin maximaal hergebruikte materialen zijn toegepast’, of aan ‘een gebouw waarvan alle componenten in de toekomst demontabel en herbruikbaar zijn’.

Drie pijlers

De circulariteitsambities van gemeentelijke opdrachtgevers variëren, ervaart Rob van Vugt, architect bij Lichtstad Architecten. “Wij adviseren onze opdrachtgevers aan de hand van drie pijlers. De eerste betreft het gebouw, de componenten en de gewenste identiteit. Een verantwoorde herkomst van de materialen en materiaalreductie maken hiervan deel uit. De tweede pijler betreft gebruik en hergebruik. Alles moet demontabel zijn en zo hoogwaardig mogelijk recyclebaar. De derde pijler gaat over grondstoffen en materiaal. De afvalstroom mag bijvoorbeeld geen giftige stoffen bevatten.”

Voorbeeld: circulaire sporthal

Onlangs ontwierp Van Vugt een circulaire sporthal in opdracht van de gemeente Gooise Meren. Deze gemeente legde de circulariteitslat hoog. “We zijn diep de productieketen van de toe te passen materialen en producten ingedoken, om te controleren of het hele productieproces, inclusief de fabrieken en werkplaatsen, voldeden aan de eisen van circulariteit. We hebben tevens een materialenpaspoort gemaakt. Een materialenpaspoort geeft inzicht in de kwaliteit en hoeveelheid van de verwerkte materialen en bouwdelen. Dat maakt het terugwinnen en hergebruiken van materialen bij de sloop of demontage veel eenvoudiger. Verder is het materiaalgebruik beperkt tot een minimum, worden zo veel mogelijk gerecyclede materialen gebruikt en zijn de materialen demontabel en herbruikbaar.”

Stappenplan om afval te verminderen

Ook met betrekking tot afval kunnen circulariteitsprincipes worden toegepast. Om te beginnen kan de hoeveelheid afval worden verminderd. Een eerste stap op weg naar een circulaire economie, waarin afval niet meer bestaat.

Sportverenigingen die aan de slag willen met het verminderen van afval, kunnen het stappenplan afval verminderen volgen. Dit stappenplan gaat in op: inzicht krijgen in de samenstelling van het afval, afvalpreventie, afvalscheiding, communicatie, gedragsbeïnvloeding en afspraken met leveranciers en afvalverwerkers.

Voetbalclub IJFC reduceert afvalstroom

De IJsselsteinse voetbalclub IJFC heeft haar afvalstroom verminderd. “Wij hebben onder meer plastic wegwerpartikelen zoals drinkbekers en snackbakjes uitgebannen”, vertelt penningmeester Kevin Wallenburg. “Deze hebben wij vervangen door hardplastic bekers en bakjes van papier. Om onze glazen te spoelen hebben we aan onze spoelbak in de kantine een AquaFox-systeem toegevoegd. Sensoren detecteren het aantal gespoelde glazen, waarna het systeem de frequentie van de verversing van het spoelwater op dit aantal afstemt. Dit voorkomt het onnodig weglopen van water en zeep als geen glazen worden gespoeld.”

De vereniging scheidt ook consequent het afval. “Dit vraagt om gedragsverandering bij vrijwilligers en leden. Om deze gedragsverandering te stimuleren, maken we het scheiden van afval voor hen zo makkelijk mogelijk.”

Dit artikel is eerder verschenen in het e-magazine van de Nationale Sport Vakbeurs (nummer 6, 2023).