Utrechtse Plus helpt sportverenigingen met verduurzaming

Veel sportverenigingen hebben verduurzamingsambities, maar het ontbreekt ze vaak aan tijd en kennis om er ook echt handen en voeten aan te kunnen geven. David Tijnagel: “Er wordt steeds meer van sportverenigingen gevraagd, ook op het gebied van duurzaamheid. Daar kun je als sportvereniging – gerund door vrijwilligers – dan wel wat steun bij gebruiken.” En dat is wat Utrechtse Plus doet. Het helpt verenigingsbestuurders bij het realiseren van de verduurzamingsplannen.

Gratis verduurzamingsadvies

Utrechtse Plus is begonnen in 2023 en wordt grotendeels gefinancierd door de provincie Utrecht. Tijnagel: “Duurzaamheid is een belangrijk thema binnen het sportbeleid van de provincie en ze wil verenigingen daar graag ondersteuning in bieden.” Het ondersteuningstraject en de adviezen zijn gratis. Alle sportverenigingen die hun accommodatie geheel of gedeeltelijk in eigen beheer hebben, komen ervoor in aanmerking. Floor Stam: “In de praktijk zijn dat vaak buitensportverenigingen, maar we hebben ook een bridgeclub geholpen bij de verduurzaming van hun gebouw.” 

Gesprek met de gemeente

Het ondersteunen van sportverenigingen is in eerste instantie een taak van de gemeente of lokale clubondersteuners. Projectleiders Tijnagel en Stam gaan dan ook altijd eerst in gesprek met de gemeente. Ze hebben inmiddels bijna alle 26 Utrechtse gemeenten bezocht. “De contacten met de gemeente zijn heel belangrijk voor ons. We werken nauw samen met de beleidsmedewerker sport maar ook met die van duurzaamheid en energietransitie. En natuurlijk met de clubondersteuners. Zij kennen de lokale situatie het best.”

Bezoek aan de vereniging

Nadat de contacten met de gemeente zijn gelegd, bezoeken Tijnagel en Stam de sportvereniging. “We kijken in zo’n eerste gesprek met name naar de ambities van de vereniging, de financiële gezondheid en de gemeentelijke omgevingsplannen voor het gebied waarbinnen de sportaccommodatie ligt. Op basis van dit gesprek wordt bepaald of de vereniging in aanmerking komt voor Utrechtse Plus en wat de omvang van het traject zal zijn.”

Uitgebreide energiescan

Vervolgens komt er een energie-expert langs bij de vereniging. Deze zogenoemde energiecoaches zijn verbonden aan Sport NL Groen, een initiatief vanuit de Routekaart Verduurzaming Sport. Stam legt uit hoe het in zijn werk gaat: “Deze expert doet een uitgebreide energiescan, bestudeert het energieverbruik en neemt de jaarrekening onder de loep. Daar komt uiteindelijk een technisch adviesrapport uit voort dat wij dan samen met de energie-expert en de vereniging bekijken. Wat moet er verder uitgewerkt worden? Wat zijn de investeringskosten? In hoeveel jaar is de investering terug te verdienen? En niet geheel onbelangrijk: wat zijn de subsidiemogelijkheden?”

Laaghangend fruit eerst

Het verschilt per sportaccommodatie voor welke verduurzamingsmaatregelen gekozen worden. “Het begint altijd met laaghangend fruit”, zegt Tijnagel. “Energie besparen waar je kan, bijvoorbeeld door het aanbrengen van deurdrangers, vervangen van oude koelkasten en een tochtportaal maken. Ingrijpender aanpassingen zijn isoleren, het overstappen van gas op stroom, het vervangen van de cv-ketel door een warmtepomp of het zelf opwekken en opslaan van energie.” 

Draagvlak binnen de vereniging

In de realisatiefase van de verduurzamingsmaatregelen is de energie-expert verantwoordelijk voor alle technische aspecten. Tijnagel en Stam houden zich vooral bezig met de interne begeleiding. Bijvoorbeeld daar waar het gaat over het organiseren van draagvlak binnen de vereniging. Stam: “Het is heel belangrijk dat de leden het eens zijn met de investering. Het kan bijvoorbeeld zijn dat die liever een nieuw kunstgrasveld hebben in plaats van zonnepanelen op het dak. Daar kunnen wij ook advies en begeleiding in geven.”

Kostenplaatje verduurzaming

Financieel rendabel verduurzamen brengt voor veel sportverenigingen verschillende uitdagingen met zich mee. In de meeste gevallen kost het in eerste instantie geld voordat het iets op gaat leveren. Toch zien steeds meer verenigingen in dat verduurzaming een voorwaarde is om financieel gezond te blijven. 

Stam: “Omdat er met name in de avonduren en in het weekend gesport wordt, is het energieverbruik nogal grillig. Dat maakt het bijvoorbeeld voor het opwekken van eigen energie ingewikkeld om tot een rendabele businesscase te komen. Samen met onze energie-experts proberen we daar dan toch een oplossing voor te vinden. Als het je lukt om de energiekosten te halveren, dan zal iedere penningmeester daar zijn handtekening onder zetten.”

Subsidies

Verenigingen kunnen meestal niet zonder subsidies om de investeringen die nodig zijn om te verduurzamen mogelijk te maken. Ook daar biedt Utrechtse Plus advies en ondersteuning. Tijnagel: “De energiecoaches van Sport NL Groen zijn goed op de hoogte van landelijke subsidies, wij als clubondersteuners hebben meer zicht op de provinciale regelingen. Met onze kennis kunnen we de brug slaan tussen de landelijke, provinciale en gemeentelijke ondersteuningsmogelijkheden.” 

Hierbij moet worden opgemerkt dat het subsidiebudget verduurzaming van de Subsidieregeling bouw en onderhoud sportaccommodaties (BOSA) begin 2025 is verlegd naar de Subsidieregeling voor Verduurzaming van Maatschappelijk Vastgoed (zie kader DUMAVA).

Ervaringen en learnings

Tijnagel en Stam hebben de afgelopen 2 jaar bijna 60 sportverenigingen geholpen bij hun duurzaamheidsambities. Ze delen dan ook graag hun ervaringen en learnings met andere clubondersteuners bij provincies en gemeenten. “Begin bij de verbindende rol”, stelt Stam. “Zorg dat je de juiste partijen en regelingen kent waarmee je de verenigingen verder kunt helpen. Jouw grootste kracht als clubondersteuner is het vermogen om goed in te schatten wat een vereniging nodig heeft en waar je die hulp vandaan kan halen.” 

David vult aan: “Clubondersteuners zijn mensen die van alles wat moeten weten binnen de sport. Die goed moeten filteren wat wel werkt en wat niet werkt. Daarbij is het heel belangrijk dat je nauw samenwerkt met de lokale partners.” “En de verenigingen zou ik allemaal willen oproepen om in ieder geval open te staan voor advies”, zegt Stam. “Inzicht krijgen in je energieverbruik en wat er allemaal mogelijk is om te verduurzamen, is al een hele goede start. En dat kost je niets!” 

Nog genoeg te doen

De afgelopen twee jaar lag de focus van Utrechtse Plus vooral op de energietransitie en op het verlagen van het energieverbruik bij sportaccommodaties. “In een volgende fase willen we samen met de sportverenigingen ook gaan kijken naar klimaatadaptatie, biodiversiteit, afvalbeheer of recycling”, sluit David het gesprek af. “Er is nog genoeg te doen voor Utrechtse Plus!”

Meer weten?

Voor vragen over de mogelijkheden van Utrechtse Plus kun je contact opnemen met projectcoördinatoren Floor Stam en David Tijnagel.